Interview met Karlijn Kuijpers: Journalistiek staat onder druk, maar transparantie is belangrijker dan ooit
SINT ANTHONIS – Voorafgaand aan haar lezing op maandag 10 februari in MFA Oelbroeck sprak onderzoeksjournalist Karlijn Kuijpers uitgebreid met de redactie van Omroep Land van Cuijk. Ze vertelde over de uitdagingen van haar werk, de risico’s van internationale onderzoeksjournalistiek en de cruciale rol van ethiek en transparantie in een tijd waarin het vertrouwen in de media afneemt.
Journalistiek staat onder druk: "Bedreigingen zijn helaas steeds normaler"
De toenemende polarisatie en aanvallen op de persvrijheid vormen een uitdaging voor veel journalisten, ook voor Kuijpers, die werkzaam is voor het journalistieke platform Investico en dagblad Trouw. Ze heeft complexe en gevoelige onderwerpen behandeld, zoals de schuldenindustrie en de Panama Papers.
“We krijgen steeds vaker te maken met juridische dreigingen, fysieke bedreigingen en politici die ons werk proberen te ondermijnen door alternatieve feiten te presenteren,” vertelt Kuijpers. “Gelukkig sta ik er niet alleen voor; mijn krant biedt uitstekende ondersteuning. Maar de druk zorgt er wel voor dat we nóg zorgvuldiger te werk gaan en beter uitleggen hoe we onze onderzoeken opzetten.”
Dat afnemende vertrouwen in de media merkt Kuijpers ook tijdens haar werk. “Soms willen mensen ons niet te woord staan. Ze zeggen dingen als: ‘Jij bent van de mainstream media, je wilt het echte verhaal toch niet horen.’ Dat is pijnlijk, maar het laat zien hoe belangrijk het is om open te zijn over ons proces. Tijdens een lezing zoals in Sint Anthonis wil ik daar graag meer over vertellen.”
Samenwerking bij de Panama Papers: "Eén journalist kan dit werk niet alleen doen"
Een van de hoogtepunten in haar carrière was haar deelname aan de Panama Papers, een grootschalig onderzoeksproject in samenwerking met het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ). Het project bracht wereldwijd dubieuze financiële praktijken aan het licht.
“Bij dit soort projecten werken honderden journalisten uit verschillende landen samen. Vertrouwen is daarbij cruciaal, want je deelt gevoelige informatie met elkaar. We maken gebruik van streng beveiligde technologie om data te analyseren en onderzoeksresultaten te delen,” legt Kuijpers uit.
De kracht van zo’n samenwerking zit volgens haar in de schaal en bescherming die het biedt. “Met tweehonderd journalisten kun je veel meer ontdekken dan alleen. Bovendien beschermt dit netwerk journalisten in landen met beperkte persvrijheid. Russische collega’s zouden in hun eentje nooit over de geldstromen van Poetin kunnen publiceren zonder gevaar te lopen. Dankzij zo’n internationaal netwerk lukt dat wél.”
Onderzoeken in de Amazone: "Journalistiek kan risicovol zijn, maar het is onze taak"
Kuijpers heeft ook gevoelige onderwerpen onderzocht zoals de vernietiging van de Amazone. Dit soort projecten brengt risico’s met zich mee, geeft ze toe.
“De Amazone is een gevaarlijke plek. In 2022 zijn nog een Britse journalist en zijn Braziliaanse collega vermoord tijdens hun werk daar. Ik probeer die risico’s zo goed mogelijk in te schatten door samen te werken met lokale specialisten en de situatie ter plaatse goed te begrijpen.”
Ondanks de risico’s blijft ze gemotiveerd. “Ik zie journalistiek als een maatschappelijke taak. Het is onze verantwoordelijkheid om misstanden bloot te leggen, machthebbers ter verantwoording te roepen en een stem te geven aan mensen die vaak niet gehoord worden.”
Objectief blijven in gevoelige kwesties
Hoewel ze niet neutraal is in haar keuze van onderwerpen – “We kiezen thema’s die maatschappelijk relevant zijn, zoals duurzaamheid of economische ongelijkheid” – benadrukt Kuijpers dat objectiviteit in de uitvoering essentieel is. “We verzamelen meerdere bronnen, controleren alle feiten en werken als team om tunnelvisie te voorkomen. Alles moet kloppen voordat we publiceren.”
Lezing in Sint Anthonis
Met haar lezing bij Cicero hoopt Kuijpers inwoners van de gemeente Land van Cuijk een kijkje te geven in de wereld van onderzoeksjournalistiek. “Ik wil laten zien hoe wij werken en waarom journalistiek zo belangrijk is, juist in een tijd waarin het vertrouwen in de media afneemt.”
De lezing vindt plaats op maandag 10 februari in MFA Oelbroeck, Sint Anthonis, om 20.00 uur. Een avond waarin Kuijpers haar kennis en ervaringen deelt, maar ook vragen beantwoordt van het publiek. “Het is belangrijk dat mensen weten hoe wij als journalisten te werk gaan. Transparantie is essentieel.”
