Tentoonstelling Kerstgroepen in het Stadsmuseum Grave
In de periode rond Kerst, van 9 december 2023 tot 7 januari 2024 presenteert het Stadsmuseum Grave 130 kerstgroepen. Ze komen uit de uitgebreide verzameling van Det Brinkhuis uit Grave en zijn eenmalig voor het grote publiek te bezichtigen.
De collectie kerststallen bestaat uit Uberkitsch en Kunst, uit hele kleine en fijne kerststallen en iets grotere, anders dan andere, kerststallen. Ze komen uit alle continenten behalve Antarctica. Soms zijn ze kinderlijk. De Delfts Blauwe kerststal is bijzonder, net als de kerststal in een gloeilamp uit Wenen. Ook de uit Italië afkomstige kersstallen zijn prachtig. Brinkhuis: “Ik heb de meeste kerststallen gekregen van vrienden die aan mijn verzameling denken als ze ergens in de wereld op reis zijn. Ik bewaar ze in dozen en schrijf op wie mij de kerststal geschonken heeft. Met de kerstdagen staan ze hier allemaal in huis, de vensterbanken en kastjes worden ervoor vrijgemaakt. Nu ze in het Stadsmuseum staan ben ik echt onder de indruk. Elk kerststalletje, groot en klein, krijgt de aandacht”.
Kerstgroepen, het lijkt van alle tijden. In zekere zin is dit beeld juist. De eerste kerststallen zoals wij die kennen dateren van rond 1100. In deze tentoonstelling is niet gekozen voor een historisch overzicht maar voor een selectie op basis van “waar de stalletjes vandaan komen”.
Omdat de mensen weinig oog hadden voor de menselijke kant van “het verhaal van Jezus” was het idee van Franciscus van Assisi, een kleine duizend jaar geleden al, om het verhaal visueel te maken. En dit is anno 2023 nog steeds de gedachte achter de kerstgroepen. En hiermee is een kerstgroep ook de weerslag van hoe mensen in hun wereld naar Jezus, Jozef en Maria kijken. Zelfs huidskleur en oogopslag sluiten in veel gevallen aan bij de plaats waar de groep gemaakt is. Wat te denken van een Jezus met een Eskimo-uiterlijk en een donkere Jezus, naast Europese Jezusfiguren?
Symboliek
“Een kerstgroep”; het is meer dan zomaar een stalletje met Jozef, Maria en Jezus. Zeker vroeger stonden ze bol van de symboliek.
Jezus, het symbool van de onschuld, is bijna altijd in het wit. Maria wordt in de westerse kunst afgebeeld met een blauwe mantel en een witte hoofddoek. Wit is de kleur van het licht maar ook van de onschuld en de maagdelijkheid. Blauw is de kleur van de hemel en is net als wit de kleur die verwijst naar reinheid. Hoe cultuurgebonden dit is wordt nog eens extra duidelijk als we zien dat in de orthodoxe traditie vaak wordt vastgehouden aan rood-purper, verwijzend naar de koninklijke waardigheid die daar centraal staat.
De herders zijn er als symbool van “het gewone” en van “de gelovige mensheid.” De os en de ezel staan voor de onschuld. De drie koningen of wijzen symboliseren het heidendom. Zij vertegenwoordigen de “drie menselijke rassen” en de drie rond 1000 bekende werelddelen. De verschillende leeftijden van de wijzen wil zeggen dat alle mensen, jong en oud, het kind kwamen begroeten. Melchior vertegenwoordigt Europa, Balthazar Azië en Caspar Afrika.
De expositie geeft een overzicht van Europa tot Afrika en Noord-Amerika.
9 december – 7 januari 2023
Toegang tot en met 18 jaar gratis, museumjaarkaart geldig. Tweede Kerstdag open.
Stadsmuseum Grave
St. Elisabethstraat 10a, Grave
