"Hier geboren? Dan ben je geen Brabander!"
LAND VAN CUIJK – De gemeente Land van Cuijk maakt onderdeel uit van de provincie Noord-Brabant. Maar ben je als inwoner dan ook automatisch een Brabander? Oud-onderwijzer en voorzitter van natuurvereniging KNNV Jan Nillesen uit Boxmeer geeft lezingen waarin hij – onder andere – een zaak maakt voor het tegenovergestelde: het Land van Cuijk is cultuurhistorisch gezien geen Brabant en de inwoners verschillen van ‘echte’ Brabanders.
De Peel als grens
“De provincie Brabant begint eigenlijk pas achter De Peel”, zegt Nillesen. “Aan deze kant was het altijd Gelders. Hier waren zelfstandige soevereine staten, wat ze duizend jaar lang gebleven zijn. Het waren bufferstaten tussen Gelre en Brabant. Toen Napoleon verslagen was, kwam Willem I hier aan de macht, en die heeft dit gedeelte bij Brabant gevoegd. De Peel vormde wel degelijk een grens. Tot 150 jaar geleden kwamen er geen huwelijken voor tussen beide zijden ervan.”
Andere mensen
De bevolking is dan ook anders, volgens Nillesen. “De mensen die zich hier gevestigd hebben, komen oorspronkelijk van de zijrivieren van de Rijn. Ze zijn hier door Julius Caesar naartoe geleid nadat de Kelten verslagen waren. Wat ze karakteriseert, is dat het grote, grove, sterke mensen zijn met grote neuzen met een punt erop. Ook hebben ze moeite met gezag.”
Juichen met de handen in de zakken
De Brabander daarentegen ziet er meer uit als Monseigneur Bekkers. Ronde, bolle kop, grote neus met een dopje erop. Vriendelijk, zeggen nooit nee. Maar als ze ‘ja’ zeggen, kun je horen wanneer ze eigenlijk ‘nee’ bedoelen. Ze antwoorden indirect en juichen met de handen in de zakken. Naar gezag toe zijn ze dociel, maar het is ook wel een criminele provincie, dat Brabant.” Nillesen refereert ook aan een tekenende opmerking van politica Hanja Maij-Weggen om het verschil te benadrukken. “Toen zij Commissaris van de Koningin werd in Noord-Brabant, verbaasde ze zich hardop over het feit dat Boxmeer, Cuijk en Grave bij Brabant hoorden. Zij had het door.”
Kleverlands
Verschillende zaken herinneren heden ten dage nog aan de scheidslijn die De Peel is. “Niemand leest hier het Brabants Dagblad. In plaats daarvan hebben we De Gelderlander. Hier zijn ook veel meer brunettes. In de plaatsnamen zie je het ook: aan de andere kant eindigen veel plaatsnamen op -el, zoals Veghel en Boxtel. Aan deze kant hebben we -loo, zoals in Oploo, Meerlo en Venlo.” Ook op het gebied van taal ziet Nillesen duidelijke verschillen. “Hier wordt geen echt Brabants gesproken, maar Kleverlands. Dat is een taal die in een straal van 100 kilometer rondom Kleve gesproken wordt. Wij spreken hier bijvoorbeeld met ümlauts: een ui wordt een u.”
Aangeleerd Brabanderschap
Het van de inwoner van het Land van Cuijk dat men Brabander is, is dus iets aangeleerds, vindt Nillesen. “Ze leren het op school. Dat is eigenlijk de enige reden. Hetzelfde zie je in Venray. Eigenlijk zijn ze daar ook Gelders.”
